"Πρέπει να ξεχάσουμε το παρελθόν για να αποκτήσουμε ένα μέλλον;"

Σ' ένα από τα θέματα του μαθήματος της Φιλοσοφίας που είχαν να αντιμετωπίσουν οι γάλλοι μαθητές  για την απόκτηση του Baccalauréat   ( "Πρέπει να ξεχάσουμε το παρελθόν για να αποκτήσουμε ένα μέλλον?" ) απαντά με το δικό του " γραπτό" ο Μarc Crépon,φιλόσοφος, μεγάλος γνώστης του Nietzche και του Rosenzweig.

" Εάν θα έπρεπε να αναρωτηθούμε γι' αυτό που θα χώριζε και μετά θα ένωνε τα έθνη που απαρτίζουν την Ευρώπη, χωρίς αμφιβολία θα προτείναμε καταρχάς τον συλλογικό εορτασμό των ημερομηνιών. Για καθένα από αυτά τα έθνη το έτος δομείται με βάση τον εορτασμό των γεγονότων που σημάδεψαν την ιστορία του. Η ανάμνηση των γεγονότων αυτών επιβάλλεται στην κοινωνία ως χρέος μνήμης. Eπειδή όμως τις περισσότερες φορές πρόκειται για τραυματικά γεγονότα ( πολέμους, απόπειρες, καταστροφές), αυτό που κάθε φορά υπενθυμίζεται είναι ένα χρέος συρρικνωμένο, σε βάρος των θυμάτων αυτών των ίδιων γεγονότων.

Από το ένα έθνος στο άλλο, από τη μια κοινότητα στην άλλη, οι ημερομηνίες αυτές δεν είναι οι ίδιες ή δεν έχουν την ίδια σημασία. Εξάλλου επιβλήθηκαν για πολύ καιρό ως παράγοντας διαίρεσης, κυρίως όταν το παρελθόν που υπενθύμιζαν ήταν η σύγκρουση που είχε φέρει αντιμέτωπους τους μεν με τους δε. Την επομένη του Α' αλλά και του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τα ευρωπαϊκά κράτη είχαν καθένα το δικό του ημερολόγιο, τις δικές του ημερομηνίες. Διακρίνονταν για τις διαφορετικές σχέσεις που είχαν με το κοινό τους παρελθόν.

Αυτό σημαίνει ότι ήταν αναγκαίο η Ευρώπη να αποκτήσει ένα μέλλον, αυτά τα ίδια έθνη να ξεχάσουν το παρελθόν τους;  Ή έπρεπε να μάθουν να το μοιράζονται;  Στην διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, οι επετειακοί εορτασμοί έγιναν κοινοί, οι συμβολικές πράξεις πολλαπλασιάστηκαν, όπως αυτή που ένωσε, χέρι-χέρι, το γάλλο και το γερμανό πρόεδρο, τον Fr.Mitterand και τον Hel.Kolh στο Verdun.Με τον καιρό, χωρίς τίποτα να ξεχαστεί από τις συγκρούσεις του παρελθόντος, τα ευρωπαϊκά έθνη έμαθαν να κτίζουν το μέλλον τους στην αναγνώριση και τον αμοιβαίο σεβασμό των πληγών των διαφορετικών μνημών τους. (...)

"Πρέπει να ξεχάσουμε το παρελθόν για να αποκτήσουμε ένα μέλλον?" (..) Δεν μπορούμε να αποφασίσουμε τη λήθη, δεν μπορούμε να απωθήσουμε το παρελθόν, με κίνδυνο να το δούμε μια μέρα να επιστρέφει οργισμένο. Το παρελθόν δεν αφήνει να το χειραγωγήσουμε, όπως η συγγνώμη και η συμφιλίωση δεν μπορούν να επιβληθούν.

(...) Ποιος, στο τέλος τέλος, θα είχε τη δύναμη να το κάνει; (...) Αντίθετα μπορούμε να κάνουμε δύο πράγματα. Καταρχάς να οργανώσουμε τον επετειακό εορτασμό, γιατί αποτελεί πολιτική ευθύνη να επωμιστούμε τα τραύματα της μνήμης. Αποτελούν, από πολλές απόψεις, ένδειξη αναγνώρισης και είναι σημαντικό καμιά κοινότητα να μην αισθανθεί αδικημένη ή παραγνωρισμένη.Στη συνέχεια να κτίσουμε την διανοητική στάση απέναντι στα γεγονότα.

Το παρελθόν δεν ζητά να ξεχαστεί, αλλά να γίνει κατανοητό, για να μπορέσουμε να το μοιραστούμε καλύτερα. Αυτή η διανοητική στάση δεν θα μπορούσε σήμερα να εγκλωβιστεί σε μια οπτική συμφερόντων στενά εθνικών. Βρίσκεται στο κέντρο πολλών προκλήσεων: αναμφίβολα  της δημιουργίας της Ευρώπης, αλλά και της αμοιβαίας κατανόησης ανάμεσα στις χώρες του Βορρά και του Νότου, ανάμεσα στις παλιές αποικιακές δυνάμεις και τις παλιές αποικίες, ανάμεσα στους νικητές όλων των πολέμων, του χτες και του σήμερα, και των νικημένων."

Πηγή: Libération