Porto Buffalo: Οι Μεταβατικοί χρόνοι. Η πολιτισμική αναγέννηση

Πέμπτη 9 Νοεμβρίου 2017

Οι Μεταβατικοί χρόνοι. Η πολιτισμική αναγέννηση

Σκοτεινοί χρόνοι
Πρώιμοι Σκοτεινοί χρόνοι : 1100-1050 π.Χ.
Ύστεροι Σκοτεινοί χρόνοι : 1050-900 π.Χ.

Γεωμετρική περίοδος
Πρώιμη Γεωμετρική περίοδος: 900-850 π.Χ.
Μέση Γεωμετρική περίοδος: 850-760 π.Χ.
Ύστερη Γεωμετρική περίοδος: 760-700 π.Χ.

Ο Α΄ Ελληνικός Αποικισμός

Οι περιοχές της Μ. Ασίας όπου μετανάστευσαν τα ελληνικά φύλα:

Αιολίδα

Ιωνία

Δωρική Εξάπολη

Κατά τη Γεωμετρική περίοδο συντελέστηκαν σημαντικές αλλαγές σε πολλούς τομείς της κοινωνικής, πολιτικής και θρησκευτικής ζωής καθώς και της πολιτιστικής δημιουργίας των πληθυσμών που κατοικούσαν στον ευρύτερο ελληνικό χώρο.

Το όνομα Έλληνες καθιερώθηκε ως δηλωτικό μιας πληθυσμιακής ομάδας που τη συνέδεε η ίδια πανελλήνια εθνική συνείδηση. Αποφασιστικής σημασίας για τη διαμόρφωση του λαού και του πολιτισμού της Ελλάδας υπήρξε η δημιουργία του ελληνικού αλφάβητου από το φοινικικό και η ταχεία διάδοση του έπους με το οποίο καλλιεργήθηκε η συνείδηση της κοινής καταγωγής όλων των Ελλήνων από τους ίδιους ηρωϊκούς προγόνους και προβλήθηκαν ως ρυθμιστικοί κανόνες της ανθρώπινης ζωής η ομηρική θρησκεία και ηθική. Η λατρεία ορισμένων θεών έγινε πανελλήνια και διαδόθηκαν κοινές δοξασίες σχετικές με τις ιδιότητές τους, τα σύμβολά τους και τις σχέσεις μεταξύ τους. Προς το τέλος της περιόδου οι Ολυμπιακοί Αγώνες απέκτησαν πανελλήνια ακτινοβολία, ενώ το ιερό της Ολυμπίας καθιερώθηκε ως τόπος συνάντησης των ελληνικών πληθυσμών, όπου συνειδητοποιούσε κανείς τις ομοιότητες και τις διαφορές των φύλων. Οι αμφικτυονίες με θρησκευτικό και πολιτικό χαρακτήρα που εκείνη την εποχή ιδρύονταν ή επεκτείνονταν συνέβαλαν ακριβώς προς την ίδια κατεύθυνση ανάπτυξης κοινών δεσμών.

Πηγή:Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού

ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

Στους γεωμετρικούς χρόνους οι τέχνες γνώρισαν μία σχετική άνθιση, ιδιαίτερα η κεραμική, στην οποία οι νεωτερισμοί είναι περισσότεροι και ευδιάγνωστοι. H λογοτεχνία της εποχής υπήρξε κυρίως προφορική, αλλά το έπος αποκρυσταλλώθηκε προς τα τέλη της περιόδου χάρις στην επανάκτηση της γραφής. Στη θρησκεία συνταιριάστηκε η μυκηναϊκή παρακαταθήκη με νέα στοιχεία, τα οποία οφείλονταν τόσο στην έλευση νέων φύλων όσο και στην επαφή με την Aνατολή.

Αρχιτεκτονική

Περισσότερες πληροφορίες διαθέτουμε από τα τέλη του 9ου αιώνα π.Χ. και έπειτα. Οι τοίχοι των σπιτιών κατασκευάζονταν από άψητες πλίνθους πάνω σε λίθινα θεμέλια και σπανιότερα από μικρούς ακατέργαστους λίθους χωρίς συνδετικό υλικό. Οι στέγες, συνήθως δίρριχτες είχαν ξύλινο σκελετό και καλύπτονταν με ξερά χόρτα. Το σχήμα των σπιτιών στην αρχή ήταν ωοειδές ή αψιδωτό και εξαιρετικά σπάνια κυκλικό. Οι τύποι αυτοί όμως δεν μπορούσαν να συνδυαστούν εύκολα σε πολεοδομικούς σχηματισμούς και επιπλέον πρόσφεραν λιγότερο εκμεταλλεύσιμο χώρο. Έτσι από τον 8ο αιώνα π.Χ. επικράτησε το ορθογώνιο σχήμα.

Χτιστά έδρανα περιέτρεχαν τους εσωτερικούς τοίχους των σπιτιών και χρησίμευαν για καθίσματα και για κρεβάτια. Ο αερισμός γινόταν κυρίως από την πόρτα, ενώ τα παράθυρα ήταν σχετικά σπάνια. Συνήθως σε μία άκρη του σπιτιού υπήρχαν μικρές εστίες που χρησιμοποιούνταν για το μαγείρεμα και τη θέρμανση. Το νερό συγκεντρωνόταν σε μεγάλα πήλινα αγγεία, τα οποία μπορούσαν να χρησιμεύουν και για την αποθήκευση τροφίμων. Αν κρίνουμε από τις παραστάσεις σε αγγεία, οπωσδήποτε θα υπήρχαν και κάποια ξύλινα έπιπλα.

Πηγή:Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού

Κεραμική

Κύριο χαρακτηριστικό της κεραμικής των χρόνων αυτών είναι ότι η επιφάνεια των αγγείων καλύπτεται από σκουρόχρωμα γραμμικά κοσμήματα διατεταγμένα σε ζώνες, τα περισσότερα από τα οποία έχουν τη μορφή γεωμετρικών σχημάτων. Σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις διακρίνουμε ότι τα γραμμικά διακοσμητικά μοτίβα έχουν γίνει με τη βοήθεια γεωμετρικών οργάνων· για παράδειγμα, οι κύκλοι και τα ημικύκλια σχεδιάζονταν με διαβήτη. Το 1870 ο Γερμανός αρχαιολόγος Alexander Conze ονόμασε τη διακόσμηση των αγγείων αυτών γεωμετρική και από τότε ο όρος έχει επικρατήσει ως προσδιορισμός όχι μόνο για τη διακοσμημένη κεραμική, αλλά συνολικά για την τέχνη, και κατ᾽ επέκταση για τη χρονική περίοδο από το τέλος του 11ου ως το τέλος του 8ου αιώνα π.Χ. Την αρχική φάση της γεωμετρικής εποχής (1050-900 π.Χ. περίπου) την ονομάζουμε πρωτογεωμετρική. Η κυρίως γεωμετρική περίοδος διαρκεί από το 900 ως το 700 π.Χ. περίπου και τη χωρίζουμε σε τέσσερις επιμέρους περιόδους ή φάσεις: την πρώιμη (900-850 π.Χ.), τη μέση (850-760 π.Χ.), την ώριμη (760-730 π.Χ.) και την όψιμη (730-700 π.Χ.).

Στην πρώιμη φάση μεγάλο μέρος της επιφάνειας των αγγείων καλύπτεται με μαύρο γάνωμα (βερνίκι που παίρνει το σκούρο χρώμα του με το ψήσιμο) και η γεωμετρική διακόσμηση περιορίζεται σε ζώνες που έχουν το χρώμα του πηλού.

Γεωμετρικός αμφορέας, δεύτερο τέταρτο του 8ου αι. π.Χ.
Μόναχο, Staatliche Antikensammlungen

Στη μέση φάση οι σκουρόχρωμες
επιφάνειες περιορίζονται αισθητά και εκτός από τα γεωμετρικά κοσμήματα, που μεγαλώνουν και γίνονται πολυπλοκότερα, εμφανίζονται αρκετά συχνά μορφές ζώων και ανθρώπων

ΠροσθΑττικός γεωμετρικός κρατήρας. Από το Δίπυλο, Κεραμεικός.
Του ''Ζωγράφου του Hirschfeld''.
750-735 π.Χ.

Στην ώριμη φάση τα αγγεία γίνονται μεγαλύτερα και μνημειακότερα, ενώ αυξάνει το μέγεθος και η σημασία των ανθρώπινων μορφών .

Γεωμετρικό λουτήριον, τέλος του 8ου αι. π.Χ. Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο.

Στην όψιμη φάση χάνεται η αυστηρή διάταξη των κοσμημάτων και η διακόσμηση της επιφάνειας των αγγείων γίνεται πιο
ελεύθερη, ενώ οι ανθρώπινες μορφές που συνθέτουν διάφορες σκηνές από τη ζωή και τις τελετές (επιτάφιους θρήνους, μάχες, κυνήγια, πλοία στη θάλασσα, χορούς) καταλαμβάνουν ολοένα και περισσότερο χώρο και γίνονται πλέον το κυρίαρχο στοιχείο του διακόσμου.

Πηγή: Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα